در ماههای گذشته بهویژه درباره اختلافهای ایران و ترکیه بر سر سوریه حرف و حدیثهای زیادی وجود داشت و برخی این مسئله را عامل سردی روابط دوطرف توصیف میکردند. اومیت یاردیم، سفیر ترکیه در تهران اما در گفتوگو با همشهری اختلافهای دوطرف در این رابطه و مسائل دیگر را خیلی جدی نمیداند. به عقیده او سفر نخستوزیر ترکیه بار دیگر استحکام و قدمت روابط دوطرف را به جهان نشان داد و قرار است در دوره جدید روابط دو طرف بهویژه در مسائل اقتصادی گسترش زیادی داشته باشد. به گفته سفیر ترکیه ، ایران و ترکیه میخواهند مبادلات تجاری خود را به 30 میلیارد دلار برسانند ضمن آنکه تمایل دارند درباره مسائل مختلف منطقه از جمله سوریه به راه حل مناسب و مشترکی برسند .
- بــهنظر مــیرسد ایران و ترکیه درباره مسئله سوریه اختلافنظرهایی داشتهاند که برخی میگویند باعث سردی روابط دوطرف طی حداقل 2 سال گذشته شده است. با توجه به سفر اخیر رجب طیب اردوغان به تهران این اختلافها به کجا خواهد رسید؟
میدانید که سیاستها در منطقه کاملا دینامیک است و با شرایط و وضعیت جدید تغییر خواهد کرد. بهنظر من مهم این است که ترکیه و ایران چنانچه نظراتشان در مورد مسائل مختلف متفاوت باشد و حتی همفکر هم نباشند 2 کشور هستند که میتوانند روابط خود را ادامه دهند و رابطه خود را پیش ببرند. در مورد مسئله سوریه، فکر نمیکنم که خیلی دیدگاههای ایران و ترکیه متفاوت باشد. ایران و ترکیه از مهمترین بازیگرانی هستند که درمسئله سوریه نقش دارند. مسئله تنها درباره سوریه نیست؛ در مورد همه کشورهای منطقه ما و ایران ممکن است هم فکر باشیم یا تفاوت دیدگاه وجود داشته باشد ولی میتوانیم فکرهای خود را با هم مطرح کنیم تا راهحل مناسب برای هر مسئلهای پیدا شود.
- گفتید دیدگاههای ایران و ترکیه درباره سوریه خیلی هم متفاوت نیست. ترکیه اساسا در سوریه چه اهدافی دارد و مقامهای این کشور چه سناریویی برای سوریه در ذهن دارند؟
سران ایران و ترکیه در حال فکر کردن درباره سیاست و سناریویی هستند که برای سوریه محتمل است. ما اساس و پایه نظرمان در این رابطه را بارها اعلام کردهایم. بهنظر ما باید با یک راهحل سیاسی مسئله حل و فصل شود. راهحل سوریه نباید نظامی باشد و هیچ نیروی خارجی نباید در سوریه حاضر شود. ولیکن چیزی که نباید فراموش کرد کشتهشدگان این درگیریهاست. ۱۳۰ تا ۱۵۰ هزار نفر در سوریه کشته شدهاند و نمیخواهیم بحث کنیم که کشتهشدگان مال کدام طرف بودهاند. یکسوم مردم سوریه مجبور به فرار از این کشور بهخاطر شرایط موجود شدهاند. بدون اینکه دنبال مقصر بگردیم باید بدانیم که این شرایط در سوریه وجود دارد. ما قصد نداریم در بحث درباره سوریه فکر همدیگر را عوض کنیم اما مطمئن هستم که همه ما خواستار بهبود شرایط برای مردم سوریه هستیم. اساس اختلاف ما با ایران هم درباره ایفای نقش بشار اسد در آینده سیاسی سوریه است. مسائلی که گفته شد کلیات هستند و بهخاطر جزئیات بسیار مهم است که مقامهای ایران و ترکیه بهصورت مرتب با هم در تماس باشند.
- در سوریه اما بهخاطر این ناآرامیها حضور القاعده و گروههای افراطی بسیار گسترش پیدا کرده است. کشورهای منطقه نگران این روند هستند. ترکیه نگران نفوذ القاعده در داخل خاک خود نیست؟
یکی از مسائل مشترک میان ایران و ترکیه همین گروههای افراطی است و اعتقاد داریم که نباید هیچکدام از آنها در منطقه حضور داشته باشند. یکی از کشورهایی که بیشترین ضرر را از القاعده دیده ترکیه است. چه ایران و چه ترکیه در اعلام مواضع خود تأکید کردهاند که گروهکهای تروریستی نباید در منطقه حاضر باشند.
- آیا در دوره جدید مقامهای ترکیه نقش جدیتر و پررنگتری برای ایران در سیاست خارجی خود قائل شدهاند؟
ترکیه و ایران در گذشته، حال و آینده همیشه دیدگاه و عملکردشان درباره روابط دوطرف مثبت و پیشبردی بوده و خواهد بود. از بعد از ۱۴ ژوئن(ریاستجمهوری آقای روحانی) سیاست جدیدی در پیش گرفته شده که طبیعی است برای روابط دوطرف دینامیک و فضای جدید ایجاد شده است. در ماههای اخیر ما مذاکرات زیاد داشتهایم. به امید خدا که بتوانیم روابطی که تاکنون وجود داشته را بیشتر از گذشته توسعه دهیم.
- آمارها نشان میدهد که در سال ۲۰۱۳ مبادلات تجاری ایران و ترکیه نسبت به گذشته کمتر شده است. کاهش روابط تجاری ایران و ترکیه مرتبط با تحریمها بوده است و توافق هستهای صورت گرفته به پیشبرد روابط تجاری دوطرف کمک میکند؟
بیشتر بهخاطر و نتیجه تحریمها بوده است. همیشه صادرات برخی محصولات هم کاهش داشته که در کم شدن مبادلات تجاری 2 کشور مؤثر بوده است. قرار است مبادلات تجاری ترکیه و ایران در دوره جدید به ۳۰میلیارددلار برسد.
در ۴-۵ سال اخیر برای روابط تجاری 2کشور گامهای مهمی برداشته شده است؛ بهطور نمونه در ۴ سال اخیر ۵، ۱۰، ۱۵ و ۲۲میلیارد دلار حجم مبادلات تجاری 2 کشور بوده است. متأسفانه در سال۲۰۱۳ حجم مبادلات کاهش داشت و به ۱۵ میلیارد دلار رسید. اگر بخواهیم به رقم ۳۰میلیارد دلار برسیم در سال۲۰۱۴ باید کارهای بزرگی در زمینه مبادلات تجاری 2 کشور انجام دهیم. بهجز ایران، ترکیه در منطقه با روسیه و عراق روابط تجاری زیادی دارد اما ایران برای ما مهمترین کشور بهحساب میآید.
- پس از حمله نظامیان رژیم صهیونیستی به کشتی ماوی مرمره، روابط تلآویو و آنکارا دچار تنش جدی شد. در حال حاضر وضعیت روابط دوطرف چطور است ؟
در حال حاضر بیشتر روابط ترکیه و اسرائیل متوقف شده است. قضیه کشتی ماوی مرمره از لحاظ تاریخی شکست بدی بوده است. این قضیه از لحاظ سیاست خاورمیانهای ترکیه هم بسیار مهم بوده است. ۹ نفر از اتباع ترکیه کشته شدند و آنکارا موضع خود را بهصورت شفاف اعلام کرد. از لحاظ دیپلماتیک روابط ما به حداقل رسید. این قضیه همچنان به همین صورت ادامه دارد و به جز این اتفاق جدیدی رخ نداده است.
- ســفر نخستوزیر ترکیه به تهران را چطور ارزیابی میکنید؟ 2 کشور قرار است بار دیگر روابط خود را گسترش دهند و گامهای مهمی با هم بردارند؟
بهنظرم سفر نخستوزیر ترکیه به تهران یکی از مهمترین ملاقاتهایی بوده که انجام شده است. بر این باور هستم که علاوه بر اقتصاد، این دیدار در تمامی روابط دوطرف صفحه جدیدی را باز کرده است. در این دیدار پیغامهای بسیار مهمی نهتنها برای ایران و ترکیه بلکه برای کل دنیا داده شد. برای روابط دوجانبه در بسیار مهمی باز شده و یکبار دیگر قرار است که ما پایه و اساس روابط 2 کشور را به دنیا نشان دهیم و مطرح کنیم.